İnsanın kişilik gelişiminde aileden aldığı terbiyenin ve toplumdan edindiği değerlerin yeri büyüktür. Bu değerlerin başında ise, İslam’ın da büyük önem atfettiği büyüklere saygı gelir.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), “Küçüğümüze merhamet etmeyen, büyüğümüze saygı göstermeyen bizden değildir” (Tirmizî, Birr 15) buyurarak bu meselenin sadece ahlaki değil, aynı zamanda imanî bir sorumluluk olduğunu vurgulamıştır. Saygı, sadece sözle değil, bir bakışla, bir bekleyişle, bir susuşla bile ifade edilen derin bir edeptir. Bu değer, çocuklara kendiliğinden geçmez; örnek olunarak, açıklanarak ve yaşatılarak öğretilmelidir.
Büyüklere Saygı Göstermeyi Öğretmenin Metodu (5 Adımda)
1. Model Olma (Davranışla Öğretme)
Çocuklar söylenenden çok, yapılanı taklit ederler. Bir yetişkin olarak:
• Büyüklerle konuşurken nazik olun,
• “Lütfen”, “teşekkür ederim”, “özür dilerim” gibi ifadeleri düzenli kullanın,
• Yaşlılara yardım ederken çocuğun yanında olun.
Örnek: Otobüste yaşlıya yer verirken çocuğa dönüp “Büyüklerimize öncelik veririz, çünkü onlar saygıyı hak eder” demek.
2. Anlamlandırarak Açıklama
Saygının ne olduğunu somut örneklerle anlatın:
• “Büyüklerimize neden ‘siz’ diyoruz?” gibi sorularla sohbet başlatın.
• “Büyüklere saygı, onların bilgi ve tecrübelerine değer vermektir” gibi açıklamalar yapın.
3. Rol Oynama / Drama
Evde kısa saygı senaryoları canlandırın:
• Çocuk büyükanneyle konuşurken nasıl davranmalı?
• Misafir geldiğinde nasıl karşılanır?
Rol oynama, davranışı içselleştirmeyi kolaylaştırır.
4. Övgü ve Geri Bildirim
Çocuk saygılı davrandığında bunu fark edip hemen belirtin:
• “Tebrik ederim, büyük amcana çok güzel ‘hoş geldiniz’ dedin.”
• Gerekirse düzeltici ama yargılamayan bir dille geri bildirim verin.
5. Hikâye ve Masal Kullanımı
Saygı ve nezaket temalı hikâyeler anlatın:
• Nasreddin Hoca fıkraları,
• Değerler eğitimi kitapları,
• Kendi büyükanne/büyükbaba anılarınız.
Büyüklere saygı, sadece bir görgü kuralı değil, aynı zamanda bireyin Allah’a kulluk şuurunun bir yansımasıdır. Ebeveynin duasını alan bir evlat, ömründe bereket bulur, büyüklerin rızasını gözeten kişi, toplumda saygınlık kazanır. Bir çocuğa bu değeri kazandırmak, ona hayat boyu taşıyacağı bir ahlak mirası bırakmak gibidir. Tohum küçük atılır ama meyvesi yıllar sonra bile hayır getirir. Saygı ile büyüyen bir çocuk, yarın bir gün kendisi büyüdüğünde sevgiyle anılır, duası alınır, yeri baş köşe olur. Son olarak da, çocuğunuza hem sevgi, hem de saygı ile muamele edin.
Saygılar
Kübra Hülya Arıcı Sorrentino
